Even voorstellen

Eucalyptus is één van de ontelbare zegeningen van Moeder Natuur.
Het geslacht eucalyptus zou tussen 35 en 50 miljoen jaar geleden op planeet Aarde ontstaan zijn nadat Australië en Nieuw-Guinea zich hadden afgescheiden van het beroemde oude continent Gondwana. Met zijn aangeboren grote vitaliteit regenereert de eucalyptus snel na grote branden, hij profiteert zelfs van de verrijking van de grond onder invloed van houtvuren. Toen de eerste mensen ongeveer 50.000 jaar geleden in Australië verschenen en bosbranden veel vaker voorkwamen, namen de vuurminnende eucalyptusbomen al snel ongeveer 70% van de Australische vegetatie in.

Eucalyptus behoort tot de familie Myrtaceae en is verreweg het meest uitgebreide geslacht binnen deze botanische familie. Er zijn meer dan 700 eucalyptus variëteiten waarvan de meeste afkomstig zijn uit Australië en Tasmanië. Sinds enkele eeuwen wordt eucalyptus wereldwijd verbouwd en is tegenwoordig te vinden op alle continenten met uitzondering van de poolgebieden. Het komt voor als kleine of grote struik en als grote boom waarbij sommige soorten tot meer dan 60m hoog worden. De eucalyptusboom, ook wel koortsboom genoemd, is één van de snelst groeiende bomen en neemt heel veel water op uit de grond. Om die reden wordt de eucalyptus vaak aangeplant om moerasgebieden droog te leggen en daarmee de malariamug te bestrijden.

Het woord ‘eucalyptus’ komt uit het Grieks ‘eu’= goed en ‘calyptos’ = bedekt en verwijst naar het dekseltje (operculum) op de bloemen dat de voortplantingsorganen tijdens hun ontwikkeling beschermt en dat zich opent onder druk van de opkomende meeldraden. In de kleine kliertjes op de bladeren produceert de eucalyptus overvloedige hoeveelheden aromatische stoffen, wat typisch is voor de myrtaceae.

Slechts een 25-tal species worden commercieel benut voor de productie van etherische olie. Alle medicinale eucalyptusoliën hebben een hoog gehalte (70%) aan de actieve component eucalyptol (1,8-cineol) die deze oliën hun karakteristieke typische geur bezorgt. In zijn natuurlijke samenhang met vele andere chemische componenten heeft eucalyptol opmerkelijke therapeutische kwaliteiten met een specifieke heilzame werking op de luchtwegen en daarmee ook op het hart. Een vrije ademhaling betekent immers ook een vrij gevoel en een goed hartritme. Kijken we naar de vertaling van cineol dan vinden we ‘de wind bewegen’ (kine + aeol). Geen wonder dat aandoeningen van onze ‘wind’-organen – onze luchtwegen – goed reageren op behandelingen met eucalyptusolie.

Binnen de aromatherapie zijn Eucalyptus globulus, Eucalyptus radiata, Eucalyptus smithii en Eucalyptus citriodora zowat de meest bekende eucalyptusoliën.

Algemene eigenschappen

De etherische olie van eucalyptus is het meest bekend om zijn heilzame werking op de luchtwegen.

• heeft een sterk antiseptische en sterk antibacteriële werking (eucalyptusolie zou tot 70% van alle vrij zwevende stafylokokken doden, Valnet 1980)
• heeft antivirale en schimmeldodende (candida) eigenschappen
• bevordert een vrije ademhaling en verbetert kortademigheid die optreedt in rust en ’s ochtends (via stoominhalatie)
• werkt sterk slijmoplossend en slijmafvoerend (mucolyticum + expectorans)
• kalmeert hoestprikkels
• activeert de functies van de rode bloedlichaampjes waardoor de longen meer zuurstof kunnen opnemen. Dit zuivert de longen, geeft meer energie en bevordert de zuurstofvoorziening van alle lichaamscellen.
• is een algemeen stimulerende olie en ondersteunt bij concentratiestoornissen en bij fysieke en
  geestelijke uitputting en verzwakking.

Toepassingen

• bij verkoudheden gepaard gaand met koorts, bij griep, keelpijn, sinusitis, infectie van de longen of bronchiën met vastzittende (droge) hoest of hoest met dik geelgroen slijm.
  Opmerking: gezien alle eucalyptusoliën verkoelende oliën zijn worden ze het best ingezet bij klachten op de luchtwegen die gepaard gaan met hitte symptomen (koorts of zich koortsig voelen). Zo ook bij een verkoudheid of griep die optreedt in de zomer.
• voor het desinfecteren en zuiveren van de omgevingslucht, specifiek in tijden van griep (verstuiven via een diffuser of kamerspray)

Gebruik

• via droge verstuiving: 1 druppel op een tissue of via een inhalostick
• via verdamping/verneveling in de ruimte dmv een aroma diffuser
• via lokale massage, steeds verdund in een draagolie, bv. op borst en tussen schouderbladen bij ontstoken luchtwegen en hoest of op pijnlijke spieren en gewrichten
• via stoominhalatie (bv. met de inhaleerkan): max. 2 druppels op het hete water druppelen.
• Opmerking:
  > Het is aangewezen om eucalyptusolie in synergie te gebruiken, bv. met een andere eucalyptussoort, grove den, citroenschil, tea tree, niaouli, mirte, wierook, …
  > De inhaleerkan enkel toepassen bij klachten op de onderste luchtwegen! De bovenste luchtwegen verzorg je het best via droge verstuiving.

Specifieke kenmerken en eigenschappen

Eucalyptus globulus (blauwe gomboom)

• heeft een sterke link met de longen en zal de longen dieper openen dan de Eucalyptus radiata.
• wordt daarom bij voorkeur gebruikt bij aandoeningen van de onderste luchtwegen zoals bronchitis, longontsteking, emfyseem, …
• zijn werking als expectorans is het sterkst van alle eucalyptussoorten
• is een krachtige olie met een sterke geur en wordt afgeraden voor baby’s en kleine kinderen jonger dan 6 jaar

Eucalyptus radiata

• gaat minder sterk naar de longen, eerder naar het neusgebied, daarom bij voorkeur te gebruiken bij klachten op de bovenste luchtwegen zoals neusverkoudheid, sinusitis, keelontsteking.
• werkt sterk antiviraal (sterker dan de E. globulus) en daarom interessant bij acute klachten van de luchtwegen.
• is verder een goede expectorans en werkt hoestremmend en weerstandsopbouwend.
• hoewel deze olie ook rijk is aan 1,8-cineol is ze zachter dan de Eucalyptus globulus en kan, indien nodig, ingezet worden bij kinderen vanaf 3 jaar en bij ouderen. Gezien het toch een wat stimulerende olie is kan ze het best overdag worden toegepast. Tijdens de avond krijgt Eucalyptus smithii de voorkeur gezien deze olie eerder rustgevend werkt.

Eucalyptus smithii

• dit is de zachtste en veiligste eucalyptussoort voor kinderen (vanaf 2 jaar) met luchtwegenklachten.
• Uitzondering: niet gebruiken bij kinderen met spastische ademhalingsproblemen.
• het is ook de meest geschikte eucalyptussoort voor langdurig gebruik ter preventie: als ontsmetter van de omgevingslucht en van onze luchtwegen en ter verhoging van ons weerstandsvermogen tegen virussen en bacteriën.
• heeft min of meer dezelfde eigenschappen als de E. globulus en radiata maar werkt eerder rustgevend dan opwekkend en daarom ook geschikt voor gebruik ’s avonds en tijdens de slaap.

Eucalyptus citriodora (citroeneucalyptus)

• heeft een veel minder krachtige werking voor de longen dan de 3 bovenvermelde soorten (bevat een lagere concentratie 1,8-cineol)
  
• werkt rustgevend en kalmerend
• werkt via massage ontstekingsremmend en van daaruit pijnstillend bij artritis, spier- en gewrichtspijnen, tendinitis (bv. tenniselleboog), reuma. En dit vooral in combinatie met de etherische olie van helicryse.
• is gekend om zijn goede insectenwerende werking en werkt op dit vlak sterker dan de etherische olie van citronella (daarom is EO citronella bij Oshadhi.be geen standaard stockartikel)
• werkt in verstuiving verzachtend en kalmerend bij astma.
• zuivert en verfrist de omgevingslucht, verdrijft onaangename geuren
• opmerking: laag doseren op de huid bij mensen met een gevoelige huid (kans op overgevoeligheidsreacties op citronnellal, het hoofdbestanddeel in deze olie)

Aandacht

• gebruik geen eucalyptusoliën bij baby’s
• geen gebruik tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode
• geen gebruik bij astma (kan leiden tot grotere benauwdheid), behalve Eucalyptus citriodora
• vermijd eucalyptusoliën in geval van epilepsie en hoge bloeddruk
• geen gebruik op een gevoelige en/of beschadigde huid.
• geen inwendig gebruik! Eucalyptusolie kan nl. niet afgevoerd worden via de nieren en is daarom toxisch bij inwendige toepassing.

Aromatherapie is het geïnformeerd gebruik van etherische oliën. Hou rekening met contra-indicaties, correcte dosering, verdunning en toepassingen.
Bovenstaande samenvatting is louter informatief en is geenszins bedoeld als medisch advies. In geval van klachten raadpleeg een arts.

Tekst: Katrien Claes
Copyright: Oshadhi.be